زمینه و اهداف: سبزی ها یکی از مواد غذایی ضروری در زندگی و منبع اصلی عناصر مهم برای بدن انسان هستند، بنابراین افزایش غلظت فلزات سنگین در سبزی ها می تواند صدمات زیادی به سلامت انسان وارد کند. این مطالعه با هدف ارزیابی خطر بهداشتی فلزات سنگین موجود در کاهو در منطقه دشت ورامین در سال 1401 صورت گرفت. مواد و روش ها: مطالعه توصیفی حاضر جهت اندازه گیری غلظت فلزات سنگین بر روی 48 نمونه کاهو انجام گرفت. نمونه های کاهو از زمین کشاورزی و گلخانه با دو روش آبیاری با آب و پساب برداشت شد. غلظت فلزات سنگین با استفاده از دستگاه MP-AES سنجش شد. تمام مراحل این تحقیق با رعایت موازین اخلاقی و پژوهشی انجام شد. یافته ها: نتایج مطالعه حاضر نشان داد که میانگین غلظت آرسنیک، کادمیوم، کروم و سرب در برگ کاهو، در زمین کشاورزی آبیاری شده با پساب به ترتیب 0/51، 0/40، 0/09 و 0/46 میلی گرم در کیلوگرم، در برگ کاهو آبیاری شده با آب زیرزمینی به ترتیب 0/62، 0/46، 0/29 و 0/84 میلی گرم در کیلوگرم و در برگ کاهو گلخانه ای آبیاری شده با آب زیرزمینی به ترتیب 0/53، 0/23، 0/20 و 0/70 میلی گرم در کیلوگرم بود. ارزیابی ریسک غیر سرطان زایی نشان داد که آرسنیک و کادمیوم در بزرگسالان و خردسالان خطر بالاتر از یک داشتند و خطر سرطان زایی این دو فلز بین 6-10 تا 4-10 و در محدوده قابل قبول بوده است. نتیجه گیری: با توجه به خطر سرطان زایی و غیر سرطان زایی فلزات آرسنیک و کادمیوم برای بزرگسالان و خردسالان، اقدامات اصلاحی و پایش مداوم کاهو در منطقه دشت ورامین ضروری به نظر می رسد.

حضور صنایع و نزدیکی آنها به مراکز مسکونی در شهر اراک و آلودگی ناشی از عناصر بالقوه سمّی (PTEs= Potentially toxic elements) تهدید جدی برای سلامتی انسان و موجودات زنده در این منطقه محسوب می شود. در این میان آلودگی خاک به PTEs یکی از چالش های مطرح¬شده در این منطقه است و مطالعات متنوعی در این زمینه انجام شده است. مطالعات فراتحلیل، ارزیابی جامع از نتایج موجود در یک موضوع ارائه می دهند. در بررسی حاضر نتایج مطالعات آلودگی خاک به PTEs در دوره 11 ساله (2009 تا 2020) در شهر اراک مورد تحلیل قرار گرفت. در این بررسی خطر، پتانسیل سمّیت و خطرات سرطان زایی و غیر سرطان زایی PETs به کمک شاخص ها و روابط ریاضی ارزیابی شد. بر اساس نتایج حاصل از شاخص های آلودگی، خاک منطقه مورد مطالعه از نظر PETs شامل Zn، Cd، Cr، Ni، As، Pb، Cu و Hg در طبقه آلوده و بسیار آلوده قرار داشت. خطر اکولوژیک PETs در منطقه قابل توجه بوده و خاک منطقه از نظر پتانسیل سمّیت PETs دارای سمّیت حاد برآورد شد. سهم کادمیوم، آرسنیک و جیوه به ترتیب 49/3، 23/2 و 18/3 درصد از خطر اکولوژیک منطقه و نیکل، کروم و آرسنیک به ترتیب 34/7، 23/03 و 22/07 درصد از پتانسیل سمّیت PETs در خاک منطقه برآورد شد. آرسنیک، نیکل و کروم بیشترین خطر سرطان زایی برای کودکان از هر دو مسیر بلع و تنفس را داشته و در مورد بزرگسالان کروم، آرسنیک و نیکل بیشترین خطر سرطان زایی را از مسیر تنفس داشتند. با توجه به نتایج به دست آمده از مطالعات صورت گرفته، نگران کننده ترین PETs در منطقه مورد مطالعه شامل As، Cd و Pb و مهم ترین منشأ انتشار آنها در شهر اراک منابع انسان¬زاد و صنایع هستند.

زمینه و هدف: اخیرا، احتمال مواجهه با مواد شیمیایی موجود در جدار بطری های پلی اتیلن ترفتالات از طریق مصرف آب های بطری شده، نگرانی هایی را در مصرف کنندگان ایجاد کرده است. یک دسته از این ترکیبات استرهای فتالات نام دارند که برخی از آنها به عنوان ترکیب های سرطان زا (دی اتیل هگزیل فتالات) و مختل کننده های غدد درون ریز (دی اتیل هگزیل فتالات، دی بوتیل فتالات و بوتیل بنزیل فتالات) در انسان شناخته می شوند. هدف اصلی مطالعه، تعیین تاثیر زمان ماندگاری بر آزادسازی استرهای فتالات در آب های بطری شده از زمان تولید تا تاریخ انقضا به مدت یک سال است.روش بررسی: نمونه ها بعد خریداری در شرایط توصیه شده بر روی برچسب محصول در دمای اتاق و به دور از نور خورشید نگهداری گردیدند و سپس میزان آزادسازی استرهای فتالات در زمان های مورد نظر توسط میکرو استخراج با فاز جامد و کروماتوگرافی گازی با دتکتور جرمی اندازه گیری شد. در نهایت ارزیابی خطر مواجهه با ترکیبات مورد نظر برای کل جامعه و گروه های حساس (کودکان پیش از سن مدرسه و زنان باردار و شیرده) از طریق محاسبه میزان دریافت روزانه از طریق آب و محاسبه ضریب خطر و ریسک سرطان اضافی صورت گرفت.یافته ها: نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که زمان از پارامترهای تاثیرگذار بر افزایش میزان مهاجرت استرهای فتالات از جدار بطری ها به درون آب است. به طوری که با گذشت زمان غلظت هر سه ترکیب دی اتیل هگزیل فتالات، دی بوتیل فتالات و بوتیل بنزیل فتالات در آب افزایش می یابد و بعد از 12 ماه نگهداری غلظت فتالات های مختل کننده غدد درون ریز نسبت به هفته اول تولید به ترتیب 811.8، 2545.2 و 832 درصد بیشتر شده است. با این حال، در کل در تمامی زمان های مختلف نگهداری میزان دی اتیل هگزیل فتالات از حد مجاز تعیین شده توسط EPA (6 mg/L) تجاوز نکرده و تا رسیدن به این میزان نیز فاصله زیادی وجود داشت. ضریب خطر عوارض غیر سرطان زایی محاسبه شده ناشی از این مواجهه (در تمامی گروه های هدف در محدوده 0.005 الی 0.02 mg/KgBW) به تنهایی از طریق مصرف آب های بطری شده در تمامی گروه ها کم و قابل چشم پوشی است (ضریب خطر <1). علاوه بر این، ریسک سرطان اضافی ناشی از حضور دی اتیل هگزیل فتالات در آب های بطری شده نیز ناچیز و قابل چشم پوشی است (9.9×10-7).نتیجه گیری: با توجه به نتایج بدست آمده به نظر می رسد که استفاده از آب های بطری شده به عنوان یک منبع مواجهه خطرزا با استرهای فتالات مطرح نبوده و استفاده از آنها از این نظر تهدیدی برای سلامت افراد جامعه محسوب نمی گردد.

هدف: نوار شمالی خلیج فارس به خصوص حوزه بندرعباس یکی از قطب های تامین ماهی در کشور می باشد و آلودگی ماهی های خوراکی در این ناحیه می تواند سلامت مصرف کنندگان را تهدید کند. بنابراین، هدف: از این مطالعه ارزیابی ریسک بهداشتی سرب و کادمیوم موجود در ماهی های خوراکی سطح زی، میان زی و کف زی عرضه شده در شهر بندرعباس می باشد. روش ها: در این مطالعه توصیفی-تحلیلی که در سال 1397 انجام شد تعداد 81 نمونه ماهی سطح زی، میان زی و کف زی در 9 گونه مختلف موجود از بازار ماهی فروشان شهر بندرعباس به روش طرح آشیانی یا سلسله مراتبی جمع آوری شد. قطعات خوراکی ماهی ها توسط روش مایکروویو هضم و غلظت سرب و کادمیوم آن با استفاده از روش اسپکتروفتومتر جذب اتمی سنجش شد. در نهایت، میزان برآورد شده دریافتی روزانه (EDI)، شاخص خطر غیرسرطان زایی (THQ) و خطر سرطان زایی (CR) مرتبط با مصرف ماهی های آلوده به فلزات سنگین مورد نظر محاسبه شدند. نتایج: مقادیر متوسط غلظت سرب در ماهی های سطح زی، میان زی وکف زی به ترتیب برابر 03/0، 019/0 و 04/0 میلی گرم بر کیلوگرم بودند. مقادیر مربوطه برای غلظت کادمیوم به ترتیب برابر 0028/0، 002/0 و 0056/0 میلی گرم بر کیلوگرم بودند. از دیدگاه سلامت انسان، مقادیر THQ برای هر عنصر و مقادیر کل خطر هدف: (TTHQ) برای هر دو عنصر کمتر از 1 بودند. علاوه بر این، مقادیر CR برای هر دو فلز کمتر از خطر قابل قبول ابتلا به سرطان در طول عمر (5-10) بود. نتیجه گیری: مطابق مقادیرEDI، THQ، TTHQ، CR و سطوح ایمنی قابل قبول ارگآن های مختلف، استفاده از ماهی های بررسی شده خطر بهداشتی قابل توجهی برای سلامتی انسان ایجاد نخواهد کرد.

زمینه و هدف: ذرت یکی از مهمترین غلات می باشد که نقش مهمی در سبد تغذیه ای انسان دارد و در بسیاری از مناطق در جهان و ایران کشت داده می شود. این پژوهش با هدف ارزیابی سطح خطر فلزات آرسنیک، سرب و کروم در ذرت برای سلامت انسان انجام شد. مواد و روش ها: این پژوهش توصیفی مقطعی در سال 1401 انجام شد. در مجموع 60 نمونه خاک و 60 نمونه ذرت از مزارع کشاورزی شهرهای شوشتر و اندیمشک در دو فصل تابستان و پاییز تهیه شدند. مقادیر فلزات آرسنیک، سرب و کروم به روش جذب اتمی و به وسیله ی دستگاه AA240Z اندازه گیری شدند. یافته ها: میانگین سرب، آرسنیک و کروم در نمونه های خاک مزارع ذرت در شوشتر به ترتیب 12/4، 4/05 و 74/9 میلی گرم بر کیلوگرم و در اندیمشک به ترتیب 13/27، 4/68 و 71/45 میلی گرم بر کیلوگرم به دست آمد. بر اساس میانگین غلظت سرب و آرسنیک در نمونه های ذرت شاخص خطر غیرسرطان زایی برای بزرگسالان و کودکان بالاتر از 1 به دست آمد، اما شاخص خطر غیرسرطان زایی کروم در محصول ذرت پایین تر از 1 به دست آمد. شاخص خطر سرطان زایی سرب، آرسنیک و کروم در ذرت برای بزرگسالان و کودکان بالاتر از 4-10 به دست آمد. بالاترین مقادیر شاخص انتقال مربوط به آرسنیک در فصل تابستان در منطقه شوشتر (0/44) بود. نتیجه گیری: بر اساس ارزیابی سطح خطر فلزات آرسنیک و سرب می توانند برای سلامت انسان خطرناک باشند، اما شاخص خطر غیرسرطان زایی برای فلز کروم برای بزرگسالان و کودکان مشکلی ایجاد نمی کند. هم چنین شاخص انتقال نشان داد که ذرت می تواند فلزات را جذب و انباشته کنند.

مقدمه و هدف: عدم تجزیه زیستی در طبیعت و ایجاد اثرات بهداشتی نامطلوب در انسان از خصوصیات مهم فلزات سنگین است. هدف اصلی این مطالعه تعیین ریسک های سرطان زایی و غیرسرطان زایی فلزات سنگین Ar، Cd، Cu، Cr، Pb، Ni، Va و Zn در خاک های مناطق صنعتی بندر ماهشهر برای گروه های بزرگسالان و کودکان است. روش کار: جهت بررسی آثار زیست محیطی از صنعت پتروشیمی در منطقه مورد مطالعه، نمونه گیری از 47 نقطه خاک منطقه مورد مطالعه صورت گرفت. نمونه ها از عمق 20-0 سانتی متری خاک برداشت شده و بر اساس روش هضم اسیدی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. برای تعیین سطح آلودگی از شاخص های ریسک اکولوژیکی و ارزیابی ریسک های سرطان زایی و غیرسرطان زایی فلزات سنگین از روابط پیشنهادی سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا استفاده شد. یافته ها: آمارهای توصیفی غلظت فلزات سنگین نشان داد بالاترین میانگین غلظت فلزات در خاک محدوده مورد مطالعه مربوط به فلز Ni با 89/70 میلی گرم بر کیلوگرم و پایین ترین مربوط به فلز As با 32/0 میلی گرم بر کیلوگرم است. ریسک سرطان زایی نیکل و کروم در کودکان و بزرگسالان بیش از سایر فلزات مورد بررسی تخمین زده شد (CRI >1). در هر دو گروه سنی، شاخص خطر برای کودکان بیش از بزرگسالان بود. نتیجه گیری: در این مطالعه مشخص گردید، غلظت غیرقابل قبولی از برخی فلزات سنگین همچون نیکل، کروم و آرسنیک در منطقه مورد مطالعه وجود دارد، لذا خاک محدوده صنعتی ماهشهر، نیازمند اجرای طرح های پالایش زیستی همچون گیاه پالایی است.

1زمینه و هدف: در طول چند دهه گذشته، آلودگی فلزات سنگین در گرد و خاک فضاهای داخلی به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته است. در حالی که کیفیت محیط درون خودروها به اندازه کافی مورد توجه قرار نگرفته است. بنابراین، اهداف خاص این مطالعه به طور کلی شامل بررسی مقدار فلزات سنگین انتخابی در گرد و خاک خودروهای شخصی و نیز ارزیابی خطر سرطان زایی و غیر سرطان زایی مواجهه با گرد و خاک داخل این خودروها از طریق بلع، استنشاق و جذب پوستی در شهر اهواز است. روش بررسی: در این مطالعه 10 خودرو انتخاب شد. شرط انتخاب خودروها عدم شستشوی خودرو به مدت یک هفته بوده است. سپس از گرد و خاک فیلتر کولر و نیز کابین هر خودرو، نمونه هایی جمع آوری و کدگذاری شد. به منظور تعیین ترکیب فلزات سنگین، آنالیز طیف سنجی (ICP) بر روی نمونه­ ها صورت گرفت. یافته ها: بررسی شاخص خطر غیر سرطان­زایی (HI) در مطالعه حاضر بیانگر مقادیر بیش از 1 و به عبارتی ریسک خطر سلامت بالا است. ترتیب مقادیر شاخص HI برای فلزات سنگین عبارت است از Pb> Cu> Cr> Fe> Zn> Cd> Ni، این مسیر در کودکان HQing< HQinh

زمینه و هدف: برخی از فلزات سنگین هوا به دلیل ویژگی های بزرگنمایی زیستی، پایداری و اثرات مخرب بر روی سلامت انسان اهمیت بسیار زیادی دارند. هدف اصلی از پژوهش حاضر شناسایی و ارزیابی ریسک فلزات سنگینی است که پتانسیل سرطان زایی و غیر سرطان زایی را برای مردم منطقه 21 به همراه دارد. روش بررسی: منطقه 21 تهران به دلیل داشتن کاربری های صنعتی و نیمه صنعتی به عنوان منطقه موردمطالعه انتخاب شد. طبق استاندارد ASTM و EPA با استفاده از پمپ حجم بالا 50 نمونه از هوا به کمک فیلترهای فایبرگلاس از کاربری های مختلف منطقه 21 در سال 1400 برداشت شد. تعیین غلظت فلزات سنگین با استفاده از دستگاه ICP-OES صورت گرفت. همچنین با استفاده از روش سیستم اطلاعات یکپارچه ریسک IRIS ارزیابی ریسک سرطان و غیر سرطان محاسبه شد. یافته ها: میانگین غلظت فلزات سنگین به ترتیب روند کاهشی شامل Li

مقدمه و اهداف: کروم فلزی سنگین است که غلظت جزیی آن هم برای انسان سمی بوده و حضور آن در آب خطر ابتلا به سرطان را به همراه دارد. بر این اساس، مطالعه حاضر برای نخستین بار در کشور در مناطق روستایی استان قزوین و با هدف برآورد خطر سرطانی مواجهه با کروم درآب شرب انجام شد. روش کار: نمونه برداری آب شرب مطابق با دستورالعمل های استاندارد انجام و آنالیز کروم با دستگاه ICP-OES انجام شد. فاکتورهای مواجهه با استفاده از یک پرسشنامه که روایی آن سنجیده شده است، تعیین شدند. تخمین خطر نقطه ای مواجهه خوراکی و پوستی با کروم با استفاده از روش فنی ارزیابی خطر انجام و جهت تعیین عدم قطعیت ناشی از برآورد خطر نقطه ای، از شبیه سازی مونت کارلو استفاده شد. یافته ها: میانگین غلظت کروم در آب شرب در دوره زمانی 10 ساله 5/04±, 2/8 میکروگرم در لیتر بود. مجموع خطر سرطان اضافی در کل عمر در جمعیت مورد مطالعه در برآورد نقطه ای 4/83 و در شبیه سازی مونت کارلو 30/8 مورد در هر 100 هزار نفر جمعیت در معرض مواجهه برآورد گردید. نتیجه گیری: بر اساس نتایج حاصله می توان نتیجه گیری نمود که اگرچه غلظت کروم از حداکثر مجاز اعلام شده در استاندارد ملی کشور ایران (0/05 میلی گرم در لیتر) کمتر بود ولی خطر سرطان زایی حاصل از مواجهه با آن بیشتر از سطح خطر قابل پذیرش WHO برآورد شد. همچنین استفاده از نتایج حاصل از روش شبیه سازی مونت کارلو بجای برآورد نقطه ای، اطمینان بالاتری در تصمیم گیری های مدیریت خطر را حاصل می نماید.

فلزات سنگین به علت ثبات شیمیایی و قابلیت تجمع در بافت زنده از مضرترین آلاینده های موجود در منابع آب می باشند. تحقیق حاضر با هدف تعیین ریسک سرطان زایی و غیرسرطانزایی فلزات سنگین در منابع آب زیرزمینی دشت ورامین برای دو گروه سنی کودک و بزرگ سال از دو مسیر بلع و مواجهه پوستی انجام شده است نتایج حاصل از ارزیابی ریسک غیر سرطانی فلزات کادمیوم، سرب، کروم، منگنز، روی، مس و آهن نشان داد که شاخص خطر (HI) برای فلز کادمیوم بیش از سایر فلزات است مقدار آن برای گروه سنی بزرگ سال، 428/0 و برای گروه سنی کودک، 02/1 بوده است. بنابراین شاخص خطر فلز کادمیوم برای گروه سنی کودک بالاتر از 1 بوده که سبب بروز اثرات غیر سرطان زایی خواهد شد. همچنین شاخص خطر برای تمامی فلزات سنگین (HItotal) برای دو گروه سنی کودک و بزرگ سال به ترتیب برابر با 4/1 و 583/0 به دست آمده است که برای گروه سنی کودک بالاتر از حد آستانه است. نتایج حاصل از ارزیابی ریسک سرطانی فلز کروم نشان داد که ریسک مازاد سرطان (ELCRtotal) حاصل از مجموع ریسک ناشی از بلع و ریسک مواجهه پوستی برای این فلز برابر با 5-10×528/1 شده است که در محدوده ریسک سرطان زایی قابل قبول قرار گرفته است.